F1: Αν έχεις προσέξει τα ελαστικά των μονοθέσιων στους αγώνες, τότε θα έχεις παρατηρήσει αυτά τα καλύμματα πάνω στις ρόδες. Τι ακριβώς είναι ποιον σκοπό εξυπηρετούν;
Στην F1, οι δυνάμεις που αναπτύσσονται στις στροφές είναι ασύγκριτες σε σχέση με άλλες μορφές μηχανοκίνητου αθλητισμού. Σε συνθήκες όπου τα μονοθέσια στρίβουν με δυνάμεις άνω των 5G, τα ελαστικά παίζουν τον πιο κρίσιμο ρόλο, καθώς είναι το μοναδικό σημείο επαφής του αυτοκινήτου με το έδαφος. Η απόδοσή τους, λοιπόν, πρέπει να είναι άριστη από την πρώτη κιόλας στιγμή που το μονοθέσιο βγαίνει στην πίστα, τόσο για λόγους ταχύτητας όσο και για λόγους ασφάλειας.
Εδώ ακριβώς μπαίνουν στο παιχνίδι οι κουβέρτες ελαστικών. Αυτά τα έξυπνα συστήματα χρησιμοποιούνται για να προθερμαίνουν τα ελαστικά πριν τοποθετηθούν στο μονοθέσιο. Χωρίς αυτές, οι οδηγοί θα έβγαιναν στην πίστα με κρύα ελαστικά, που δεν θα είχαν καθόλου πρόσφυση, αυξάνοντας τον κίνδυνο ατυχήματος και μειώνοντας σημαντικά την απόδοση.
Η Pirelli, επίσημη προμηθεύτρια ελαστικών της F1, δίνει για κάθε αγώνα αναλυτικές οδηγίες σχετικά με τις πίεσεις, τις κλίσεις και τις ιδανικές θερμοκρασίες λειτουργίας για κάθε διαθέσιμη γόμα.
Ας δούμε πιο αναλυτικά τι ακριβώς είναι αυτές οι κουβέρτες και γιατί θεωρούνται τόσο σημαντικές.
Πώς λειτουργούν οι κουβέρτες ελαστικών της F1
Οι κουβέρτες ελαστικών είναι ηλεκτρικά θερμαινόμενα καλύμματα που πλαισιώνουν πλήρως το κάθε ελαστικό. Η δομή τους αποτελείται από διάφορα στρώματα:
- Ένα εύκαμπτο θερμαντικό στοιχείο βυθισμένο σε ένα αγώγιμο τζελ, που εξασφαλίζει ομοιόμορφη διανομή της θερμότητας σε όλο το πέλμα του ελαστικού.
- Ένα μονωτικό κάλυμμα, παρόμοιο με μια θερμαινόμενη κουβέρτα, που διατηρεί σταθερή θερμοκρασία μέσω ηλεκτρικού ρεύματος.
- Κλείσιμο με Velcro και κορδόνια για να σφραγίζεται η θερμότητα στο εσωτερικό.
Οι ομάδες στοχεύουν να φτάσουν τα ελαστικά στους 100 βαθμούς Κελσίου την ώρα της εκκίνησης. Για τον λόγο αυτό τα θερμαίνουν αρχικά σε ελαφρώς υψηλότερες θερμοκρασίες, ώστε να υπάρχει περιθώριο ψύξης όταν τα μονοθέσια βρίσκονται στη σχάρα εκκίνησης. Τα ελαστικά μεταφέρονται πάνω σε ειδικά καροτσάκια με παροχές ρεύματος για να λειτουργούν οι κουβέρτες συνεχώς.
Ωστόσο, η χρήση των κουβερτών ελαστικών έχει προκαλέσει αντιπαραθέσεις. Ορισμένες κατηγορίες αγώνων, όπως η IndyCar και η Formula 2, τις έχουν ήδη απαγορεύσει, υποστηρίζοντας ότι η απουσία τους αναδεικνύει την οδηγική ικανότητα. Από την άλλη, πολλοί στη F1 εκφράζουν ανησυχίες για την ασφάλεια, αφού τα κρύα ελαστικά αυξάνουν τον κίνδυνο ατυχήματος, ειδικά μετά από pit stop.
Επιπλέον, υπάρχει και το ζήτημα της βιωσιμότητας: οι κουβέρτες κοστίζουν ακριβά. Για ένα πλήρες σετ το κόστος μπορεί να φτάσει όσο ένα καινούριο συμβατικό αυτοκίνητο, χωρίς να υπολογιστεί καν η ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώνεται για να λειτουργούν συνεχώς σε 20 αυτοκίνητα.
Γιατί τα ελαστικά χρειάζονται θερμότητα
Τα ελαστικά, ως γνωστόν, είναι κατασκευασμένα από καουτσούκ. Το υλικό αυτό έχει διαφορετικό επίπεδο ελαστικότητας ανάλογα με τη σύνθεσή του: τα πιο μαλακά ελαστικά παρέχουν μεγαλύτερη πρόσφυση, καθώς προσαρμόζονται καλύτερα στις μικροανωμαλίες του δρόμου. Αυτό αυξάνει την επιφάνεια επαφής με το έδαφος, άρα και την πρόσφυση,με αντάλλαγμα τη μεγαλύτερη φθορά.
Η θέρμανση είναι κρίσιμη διότι ένα θερμό ελαστικό παραμορφώνεται ευκολότερα, γεμίζοντας καλύτερα τις ατέλειες του οδοστρώματος και παράγοντας περισσότερη πρόσφυση. Αντίθετα, ένα κρύο ελαστικό είναι σκληρότερο, δεν προσαρμόζεται το ίδιο εύκολα και προσφέρει πολύ λιγότερη πρόσφυση, ειδικά στις πρώτες στροφές.
Η θερμότητα στα ελαστικά παράγεται με τρεις τρόπους:
- Από τις κουβέρτες ελαστικών.
- Μέσω της τριβής με το οδόστρωμα, καθώς το μονοθέσιο κινείται στην πίστα.
- Από τη θερμότητα που παράγουν τα φρένα, τα οποία σε έντονα φρεναρίσματα μπορεί να ξεπεράσουν τους 1.000°F.
Οι οδηγοί, για παράδειγμα, ζιγκ-ζαγκάρουν πίσω από το αυτοκίνητο ασφαλείας για να διατηρήσουν τη θερμοκρασία των ελαστικών μέσω της τριβής.
Καθώς ένα ελαστικό θερμαίνεται και ψύχεται συνεχώς κατά τη διάρκεια ενός αγώνα ή μιας δοκιμής, σταδιακά χάνει τις ιδιότητές του και φθείρεται, μειώνοντας την απόδοσή του.